بررسی کارآیی شاخص‌های گیاهی و حرارتی ماهواره NOAA-AVHRR در تحلیل خشکسالی منطقه کاشان

هدف این مطالعه، ردیابی و تحلیل اثرهای محیطی خشکسالی‌ها بوسیله شاخص‌های سنجش از دور در منطقه بیابانی و خشک کاشان است. تغییرات زمانی خشکسالی‌ها با استفاده از شاخص Z نرمال در دو مقیاس سالانه و فصلی (بهار)، بررسی شد. داده‌های طیفی و حرارتی از سری داده‌های ماهواره NOAA-AVHRR بین سال‌های 1998 و 2004 جهت استخراج شاخص‌های مرتبط با خشکسالی استفاده گردید. شاخص‌های خشکسالی بر مبنای وضع پوشش گیاهی و دمای درخشایی سطحی بدست­آمده از باندهای طیفی (1 و 2) و حرارتی (4 و 5) شامل: شاخص اختلاف نرمال شده پوشش گیاهی (NDVI)، شاخص وضعیت پوشش گیاهی (VCI)، شاخص وضعیت دما (TCI) و شاخص سلامتی گیاه (VHI) می­باشد که مورد استفاده قرار گرفت. نتایج حاصل از بکارگیری شاخص‌های مزبور نشان می‌دهد که محدوده مطالعاتی از پوشش گیاهی فقیری برخوردار است. به­طوری­که مقادیر شاخص NDVI منطقه بطور غالب کمتر از 2/0 بدست­آمد. همچنین با بکارگیری شاخص‌های گیاهی NDVI، VCI و رطوبت سطح خاک (LSM)، سال‌های 2000 و 2001 همراه با خشکسالی و سال‌های 2002 و 2004 دارای شرایط ترسالی بودند. ولی دمای سطح زمین (LST) و شاخص‌های TCI و VHI شرایط متفاوت دمایی را در ماه‌های آوریل و می بطور مشخص نشان دادند. بدین ترتیب با اعتبارسنجی نتایج حاصل از شاخص‌های دورسنجی، آزمون معناداری آنها با شاخص‌های اقلیمی محاسبه شد. بنابراین برمبنای محاسبه­های انجام شده شرایط اقلیمی محدوده با نتایج حاصل از شاخص‌های گیاهی تطابق بیشتری دارند. همچنین شرایط حرارتی محیط را شاخص‌های حرارتی با دقت بیشتری نمایان می‌سازند. درنهایت، با توجه به ردیابی با دقت مناسب پوشش سطحی بوسیله شاخص‌های پوشش گیاهی و حساسیت مناسب شاخص‌های حرارتی نسبت به تغییرات دمایی محیط، بهره‌گیری از داده‌های سنجش از دور در مطالعات محیطی مناطق خشک و بیابانی همانند کاشان توصیه می‌شود.